Benzoesan sodu wzór - zastosowanie i właściwości

Benzoesan sodu wzór chemiczny to C6H5COONa, jest solą sodową kwasu benzoesowego. W artykule omówione zostaną właściwości fizykochemiczne tego związku, jego budowa chemiczna, a także szerokie zastosowanie w przemyśle, medycynie oraz wpływ na organizm człowieka.

Kluczowe wnioski:

• Benzoesan sodu jest skutecznym konserwantem stosowanym w przemyśle spożywczym.
• Wykazuje właściwości przeciwgrzybiczne, bakteriostatyczne i przeciwutleniające.
• Jest stosowany jako lek przeciwwymiotny i środek zobojętniający.
• Może powodować reakcje alergiczne i podrażnienia przy dużych dawkach.
• Posiada budowę jonową z atomami sodu, węgla, wodoru i tlenu.

Wzór chemiczny benzoesanu sodu

Benzoesan sodu jest solą sodową kwasu benzoesowego o wzorze chemicznym C6H5COONa. Jest to związek organiczny należący do estrów, w którym atom sodu zastępuje atom wodoru z grupy karboksylowej kwasu benzoesowego. Dzięki obecności reszty kwasowej ma charakter soli, czyli związku jonowego.

W wyniku reakcji zobojętniania kwasu benzoesowego wodorotlenkiem sodu powstaje bezbarwny benzoesan sodu:

C6H5COOH + NaOH → C6H5COONa + H2O

Reakcja ta zachodzi z wydzieleniem wody, a jej produktem jest sól sodowa o wzorze C6H5COONa. Jest to przykład reakcji zobojętniania kwasu przez zasadę.

Budowa cząsteczki benzoesanu sodu

Benzoesan sodu zbudowany jest z jonu benzoesanowego (C6H5COO-) i jonu sodu (Na+). W swojej budowie zawiera on:

• szczątkę kwasu benzoesowego, czyli grupę karboksylową (-COO-),
• pierścień benzenowy (C6H5),
• atom sodu (Na+).

Dzięki obecności grup polarnych, cząsteczka benzoesanu sodu ma charakter polarny. Ładunki ujemny i dodatni nie są rozłożone symetrycznie, przez co cała cząsteczka jest polarna.

Właściwości fizykochemiczne benzoesanu sodu

Benzoesan sodu w warunkach standardowych występuje w postaci bezbarwnych, krystalicznych ziarenek lub białego proszku bez zapachu. Jest rozpuszczalny w wodzie, alkoholu etylowym oraz glicerolu. Rozpuszcza się słabo w eterze etylowym.

Do podstawowych właściwości fizykochemicznych benzoesanu sodu należą:

• Temperatura topnienia: >300°C
• Temperatura wrzenia: dekompozycja
• Gęstość: 1,44 g/cm3
• Rozpuszczalność w wodzie: 550 g/l (20°C)

Jest związkiem trwałym termicznie, odpornym na działanie wysokich temperatur. Rozkłada się powyżej 300°C. Dobrze rozpuszcza się w wodzie i polarnych rozpuszczalnikach organicznych.

Właściwości chemiczne

Benzoesan sodu wykazuje typowe właściwości soli kwasów karboksylowych. W wodnym roztworze dysocjuje na jony sodu i benzoesanowe:

C6H5COONa → Na+ + C6H5COO-

Reaguje z kwasami, tworząc sole sodu i kwasy karboksylowe. Przykładowo, w reakcji z kwasem solnym wydziela się kwas benzoesowy:

C6H5COONa + HCl → C6H5COOH + NaCl

Zastosowanie benzoesanu sodu w przemyśle

Benzoesan sodu znajduje szerokie zastosowanie przemysłowe ze względu na swoje właściwości konserwujące. Działa bakteriostatycznie i grzybobójczo, dzięki czemu jest skutecznym środkiem konserwującym.

Główne zastosowania benzoesanu sodu to:

• konserwant spożywczy o numerze E211,
• dodatek do napojów bezalkoholowych,
• konserwant kosmetyków, kremów, past do zębów,
• inhibitory korozji w układach chłodniczych.

Stosuje się go również w przemyśle włókienniczym, garbarskim, celulozowo-papierniczym, gumowym i naftowym. Służy tam głównie jako inhibitory korozji metali.

Zastosowanie w przemyśle spożywczym

Benzoesan sodu jest powszechnie stosowany jako konserwant w przemyśle spożywczym. Ma numer E211 i występuje w wielu produktach spożywczych, takich jak sosy, przetwory mięsne i rybne, dżemy, konfitury, napoje bezalkoholowe.

Dopuszczalne dzienne spożycie benzoesanu sodu wynosi 5 mg/kg masy ciała. Jego stężenie w żywności jest ściśle regulowane i nie może przekraczać 0,15-0,25%.

Zastosowanie benzoesanu sodu w medycynie

Oprócz zastosowań przemysłowych, benzoesan sodu jest również wykorzystywany w medycynie, gdzie pełni rolę środka farmaceutycznego. Ze względu na działanie bakteriostatyczne stosuje się go miejscowo w leczeniu grzybic skóry i błon śluzowych.

Inne zastosowania medyczne benzoesanu sodu to:

• składnik leków przeciwwymiotnych łagodzących nudności i wymioty,
• składnik preparatów zobojętniających nadmiar kwasu w żołądku (leki zobojętniające),
• składnik płynów do płukania ust o działaniu przeciwgrzybiczym.

Leki zawierające benzoesan sodu najczęściej stosuje się doustnie w postaci tabletek lub syropów. Z uwagi na możliwe efekty uboczne nie zaleca się długotrwałego stosowania benzoesanu sodu.

Działanie benzoesanu sodu na organizm człowieka

Benzoesan sodu wykazuje umiarkowaną toksyczność po spożyciu doustnym. Dawka śmiertelna (LD50) dla szczurów wynosi ok. 4 g/kg masy ciała. U ludzi objawy zatrucia mogą wystąpić po spożyciu ok. 20 g tej soli.

Do możliwych skutków ubocznych benzoesanu sodu należą:

• podrażnienia żołądka i jelit,
• nudności, wymioty,
• biegunka,
• reakcje alergiczne skóry.

Związek ten może powodować nadpobudliwość i senność, zwłaszcza u małych dzieci. Nie jest kancerogenny, ale przyjmowany w dużych ilościach może uszkadzać wątrobę i nerki.

Od benzoesanu sodu zależny efekt leków, z którymi jest łączony. Może nasilać działanie leków przeciwhistaminowych, przeciwdepresyjnych, nasennych i uspokajających.

Podsumowanie

Benzoesan sodu o wzorze C6H5COONa jest szeroko stosowaną solą o właściwościach konserwujących. Ze względu na zdolność hamowania rozwoju drobnoustrojów jest powszechnie wykorzystywany jako konserwant w przemyśle spożywczym. Stosuje się go również w produkcji kosmetyków, w celulozowo-papierniczym oraz włókienniczym. Benzoesan sodu znalazł także zastosowanie w medycynie, gdzie pełni rolę leku przeciwwymiotnego, środka zobojętniającego oraz maści przeciwgrzybiczej.

Benzoesan sodu ma budowę jonową, w której atom sodu jest powiązany z resztą kwasu benzoesowego. Rozpuszcza się dobrze w wodzie, alkoholu i glicerolu. Jest odporny termicznie i trwały w wysokich temperaturach. Przy długotrwałym stosowaniu doustnym może wywoływać objawy uboczne ze strony przewodu pokarmowego i układu nerwowego.

Podsumowując, benzoesan sodu ze względu na unikatowe właściwości bakteriostatyczne i grzybobójcze znajduje bardzo szerokie zastosowanie zarówno w przemyśle, jak i medycynie. Jest skutecznym środkiem konserwującym żywność i kosmetyki, a także pomocniczym lekiem stosowanym miejscowo i doustnie.

Mimo wielu zalet, benzoesan sodu przy długotrwałym stosowaniu może powodować skutki uboczne, dlatego zaleca się przestrzeganie zaleceń co do maksymalnych dawek i okresu jego przyjmowania. Właściwe i odpowiedzialne stosowanie tego konserwantu i leku pozwala w pełni wykorzystać jego potencjał.